صلاحیت زیست محیطی اصطلاحی است که دارای چندین معانی مختلف است که بستگی به زمینه مورد استفاده آن دارد. اصطلاح «صلاحیت زیست‌محیطی» را می‌توان در معنای میکروبی و می‌توان آن را در معنای جامعه‌شناختی به کار برد.

شایستگی اکولوژیکی توانایی یک ارگانیسم، اغلب یک بیماری زا، برای زنده ماندن و رقابت در زیستگاه های جدید است. در مورد پاتوژن های گیاهی، توانایی آنها برای زنده ماندن بین فصول رشد نیز می باشد. به عنوان مثال، ویروس کلوخه بادام زمینی می تواند در هاگ های ناقل قارچی خود تا شروع فصل رشد جدید زنده بماند و می تواند دوباره میزبان اصلی خود را آلوده کند. اگر یک پاتوژن صلاحیت زیست محیطی نداشته باشد، احتمالاً منقرض می شود.[1] باکتری ها و سایر پاتوژن ها می توانند صلاحیت اکولوژیکی خود را با ایجاد یک ریز طاقچه، یا یک محیط بسیار تخصصی که فقط آنها می توانند در آن زنده بمانند، افزایش دهند. این به نوبه خود باعث افزایش پایداری پلاسمید می شود. افزایش پایداری پلاسمید به دلیل سازماندهی فضایی اضافه شده و حفاظت سلولی تنظیم شده منجر به صلاحیت زیست محیطی بالاتر می شود. [2]

هزینه های زیست محیطی هزینه های بار زیست محیطی یک محصول بر اساس پیشگیری از بار آن است. آنها هزینه هایی هستند که باید برای کاهش آلودگی زیست محیطی و کاهش مواد در جهان ما به سطحی متناسب با ظرفیت حمل زمین ما انجام شود.

روند توسعه صنایع، و گسترش روزافزون حجم آلایندگی¬ های صنعتی ناشی از فرآیند توسعه صنعت در جهان، سال¬هاست که موضوع بحثِ چالش برانگیز میان شرکت¬ های سرمایه¬ گذار، دولت¬ ها، مردم و گروه¬ های دولتی و غیر دولتی حامی محیط زیست می¬باشد. در این زمینه، علاوه بر قوانین و بخش¬نامه¬ های داخلی که در کشورهای مختلف به تصویب رسیده است، تفاهم¬نامه¬ های بین¬¬ المللی متعددی نیز در جهان به امضاء دولت¬ ها رسیده که همگی برگرفته از تلاش¬ ها و فعالیت¬ های منجسم و مستمر انجمن¬ ها و سازمان¬ های حمایت از محیط زیست در نقاط مختلف دنیا بوده است. در این نوشته، حلقه مفقوده¬ ای که در فرآیند ارزیابی پروژه¬ های سرمایه¬ گذاری مانع از شفافیت هزینه¬ های زیست محیطی پروژه¬ های صنعتی و معدنی شده است بیان گردیده و در این خصوص راه¬کار اولیه¬ ای پیشنهاد شده است که می¬تواند در مرحله اجرا، تکمیل و نظام¬ مند گردد.

در میان کلیه ذینفعان در فرآیند ارزیابی طرح ¬های سرمایه ¬گذاری، سازمان محیط زیست تنها ذینفعی است که انتظار می¬رود توجیه¬ پذیری طرح¬ ها را با عینکی متفاوت و با در نظر گرفتن هزینه¬ های پنهان زیست محیطی بنگرد. با وجود اینکه در حال حاضر مطالعات زیست محیطی نیز در چارچوب مطالعات امکان¬ سنجی طرح¬ های سرمایه¬ گذاری به صورت یک گزارش مستقل تهیه می¬شود، و تمامی مخاطرات و الزامات زیست محیطی طرح، مورد تحلیل و بررسی قرار می¬گیرد، اما به نظر می¬رسد تا زمانی که هزینه¬ ی تولید آلایندگی¬ های طرح و همچنین هزینه¬ ی تـخریب¬ های زیست محیطی ناشی از اجرای طرح، تعیین و در محاسبات اعمال نشود، فرآیند ارزیابی طرح¬ های سرمایه¬ گذاری تکمیل نشده است. بر این اساس، دسـته¬ بندی انـواع آلایـندگی¬ های صنعتی و همچنین انـواع تخریب¬ های زیست محیطی و تعیین هزینه¬ های واقعی آنها (در صورت جبران¬ پذیری)، قدم اول در ساخت عینک مناسب برای اعمال دغدغه¬ های محیط زیستی در فرآیند صدور مجوز برای طرح¬ های سرمایه¬ گذاری است. در قدم بعدی نیز، اعمال هزینه¬ های زیست محیطی تعیین شده در محاسبات مالی طرح¬ های توجیهی و طراحی مکانیزمی جهت اخذ هزینه¬ ها به صورت سالانه از مجری طرح به عنوان جریمه تولید آلایندگی و تخریب¬ های زیست محیطی، تکمیل کننده قدم اول خواهد بود.

هزینه های خارجی در واقع هزینه هایی هستند که به جامعه و محیط زیست تحمیل می گردند ولی در قیمت کالا یا خدمات ملحوظ نمی گردند که عدم توجه به این هزینه های زیست محیطی ، آثار مخربی بر منابع برجای می گذارد و در بسیاری از پروژه ها مشاهده می گردد که به دلیل نادیده گرفتن مسایل زیست محیطی، پروژه در مرحله اجرا با مشکلات فراوانی مواجه می شود و به نظر می رسد برآورد هزینه های زیست محیطی و لحاظ نمودن آن در هزینه نهایی گامی است به سوی شفاف سازی قیمت گذاری کالا و خدمات و در انتها اجرا یا عدم اجرای پروژه

در محاسبه و به کارگیری هزینه های زیست محیطی در فرایند قیمت گذاری و خدمات باعث گردید تا این مسأله جایگاه خود را در سایر کشورهای دنیا پیدا کند. به طوری که چندین کشور و نهاد بین- المللی اقدامات زیادی در این زمینه اتخاذ نمودند و دست به ابتکار عمل های زیادی زدند. به طوری که در شورای انرژی جهانی در سال 1996 مطالعات مشابهی برای تعیین هزینه های خارجی صورت گرفته است(8). Beccera و همکاران در سال 2011 در مورد چگونگی برآورد هزینه های زیست محیطی تحقیق کردند و سرانجام تکنیک جدیدی را بر اساس چک لیست و چرخه حیات تولیدات ارایه نمودند که بتواند مفید واقع شود (9). همچنینTijani و همکاران در سال 2013 در مقاله ای بر روی روش های مختلف برآورد هزینه زیست محیطی به صورت کمی کار کردند و ابتدا چارچوبی برای این برآورد ارایه نمودند و سپس برای یک کمپانی این هزینه ها را بدست آوردند(10).

با توجه به درک اهمیت موضوع محاسبه هزینه های زیست محیطی و اجتماعی در سال های اخیر، می توان چنین چک لیستی را برای بسیاری از صنایع آلاینده و درگیر با محیط زیست انجام داد و قدم های مؤثری جهت ارتقای کیفیت محیط زیست جامعه ایران برداشت.